H περιοδοντίτιδα είναι μια βακτηριακή μόλυνση του περιοδοντίου, δηλαδή των ούλων, του περιοδοντικού συνδέσμου και του φατνιακού οστού γύρω από τo δόντι. Η περιοδοντίτιδα ξεκινά πάντα από μία απλή ουλίτιδα, η οποία αργά ή γρήγορα περνά πιο βαθιά μέσα στα ούλα, φτάνει στο οστό και το καταστρέφει (εικόνα 1). Όπως όλες οι μολύνσεις στο στόμα, κύρια αιτία εμφάνισης της περιοδοντίτιδας είναι η βακτηριακή πλάκα που σχηματίζεται στην επιφάνεια των δοντιών λόγω έλλειψης σωστής στοματικής υγιεινής.
Περιοδοντίτιδα συναντούμε κυρίως σε ενήλικες όλων των ηλικιών και πολύ πιο σπάνια σε εφήβους. Η σοβαρότητα και η ταχύτητα με την οποία εξελίσσεται η ασθένεια αυτή διαφέρει από άτομο σε άτομο. Μπορεί να εμφανισθεί σε νεαρά άτομα (20-30 ετών) ή σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (άνω των 40 ετών).
Εικόνα 1: Στάδιο 1- υγιή ούλα. Η εικόνα αυτή δείχνει τον τρόπο με τον οποίο η μόλυνση ξεκινά σαν μια απλή ουλίτιδα, η οποία προσβάλλει ψηλά τα ούλα (στάδιο 2) και σταδιακά εισβάλλει στο περιοδόντιο και γίνεται περιοδοντίτιδα (στάδια 3-4-5).
• χρόνια ή επιθετική, ανάλογα με το πόσο γρήγορα δημιουργείται και εξελίσσεται.
• ήπια, μέτρια ή σοβαρή, ανάλογα με το βάθος και τον αριθμό των περιοδοντικών θυλάκων.
Η εικόνα 1 αναπαριστά την ήπια , τη μέτρια και σοβαρή περιοδοντίτιδα (στάδια 3,4,5) και δείχνει πως το βάθος των θυλάκων επηρεάζει την σοβαρότητα της ασθένειας.
Στα αρχικά στάδια, τα συμπτώματα της περιοδοντίτιδας μοιάζουν με αυτά της ουλίτιδας (στάδιο 2). Τα ούλα είναι κόκκινα, πρησμένα και αιμορραγούν. Πολλές φορές, αυτά τα συμπτώματα αγνοούνται από τον ασθενή κι έτσι, με το πέρασμα του χρόνου, η ασθένεια προχωράει πιο βαθιά μέσα στα ούλα (στάδια 3-4-5), με αποτέλεσμα να εμφανίζονται πιο σοβαρά συμπτώματα όπως:
• Περιοδοντικοί θυλάκες (τα ούλα ξεκολλούν από το δόντι και το οστό απορροφάται).
• Έντονο πρήξιμο και κοκκίνισμα των ούλων σε όλο το στόμα ή και τοπικά.
• Υποχώρηση των ούλων ( υφίζηση).
• Απόστημα στα ούλα.
• Κινητικότητα των δοντιών.
• Μετακίνηση των δοντιών από την αρχική τους θέση (μετανάστευση ή αραίωμα).
• Μεγάλες ποσότητες πέτρας πάνω στα δόντια.
Δεν είναι απαραίτητο ο ασθενής να εκδηλώνει όλα τα πιο πάνω. Πολλές φορές, ο ασθενής παρουσιάζει μόνο 1-2 συμπτώματα.
Είναι το πιο σημαντικό σύμπτωμα της περιοδοντίτιδας. Υπό κανονικές συνθήκες, τα ούλα γύρω από το δόντι έχουν ένα μικρό θύλακα βάθους 2-4 χιλιοστών (εικόνα 1-σταδιο 1). Όταν το βάθος του θύλακα φτάσει ή ξεπεράσει τα 5 χιλιοστά (εικόνα 1, στάδια 3-4-5 και εικόνα 2), τότε υπάρχει ένας παθολογικός περιοδοντικός θύλακας, ο οποίος υποδεικνύει ότι ο περιοδοντικός σύνδεσμος και το φατνιακό οστό γύρω από το δόντι καταστρέφονται από μόλυνση - την περιοδοντίτιδα. Οι θύλακες αυτοί πάντα περιέχουν μικρόβια και πέτρα (εικόνα 2).
Η διάγνωση γίνεται με ένα ειδικό εργαλείο, το οποίο ονομάζεται περιοδοντική μήλη (εικόνα 3). Το εργαλείο αυτό χρησιμοποιείται για τον εντοπισμό περιοδοντικών θυλάκων, για την αξιολόγηση του βάθους τους σε χιλιοστά και για τον καθορισμό της θέσης τους μέσα στο στόμα. Η καταγραφή της ασθένειας σε ένα περιοδοντόγραμμα είναι απαραίτητη, αφού μας δίνει την ακριβή έκταση και σοβαρότητα της ασθένειας, δηλαδή τη Διάγνωση. Συχνά, απαραίτητη είναι και η ακτινογραφία.
Με το περιοδοντόγραμμα/περιοδοντικό πίνακα γίνεται η καταγραφή της περιοδοντίτιδας, δηλαδή η αναγνώριση της έκτασης (πόσα δόντια είναι επηρεασμένα) και της σοβαρότητάς της (πόσο βαθιοί είναι οι θύλακες). Είναι σημαντικό να γίνεται για τους εξής λόγους:
• Για να επιβεβαιώνεται η παρουσία της περιοδοντίτιδας στο στόμα.
• Για να εντοπίζεται η θέση των θυλάκων.
• Για να καταγράφεται το βάθος των θυλάκων, δηλαδή πόσο οστό έχει χαθεί σε κάθε δόντι.
• Για να γίνεται σωστή διάγνωση.
• Για να γίνεται ένα εξατομικευμένο σχέδιο θεραπείας για τον ασθενή.
• Για να γίνεται σωστή και ακριβής ενημέρωση του ασθενούς για την ασθένεια και τη θεραπεία που θα λάβει.
• Για να υπάρχει ένα σημείο αναφοράς για την πρόοδο του ασθενούς, μετά την θεραπεία, αλλά και για τον έλεγχο της σταθερότητας των αποτελεσμάτων με το πέρασμα του χρόνου.
Ο περιοδοντικός πίνακας γίνεται με την χρήση της περιοδοντικής μήλης (εικόνα 3). Είναι ένα λεπτό και μη-αιχμηρό εργαλείο με υποδιαιρέσεις του χιλιοστού. Η μήλη αυτή μπαίνει μέσα στο θύλακα και μετρά το βάθος του σε χιλιοστά. Ο αριθμός αυτός καταγράφεται στο περιοδοντόγραμμα. Το κάθε δόντι εξετάζεται περιμετρικά για την παρουσία θυλάκων. Το εργαλείο αυτό δεν είναι αιχμηρό και έτσι δεν τραυματίζει τους ιστούς.
Φυσικά. Ακολουθείται ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο, το οποίο έχει πολύ υψηλά ποσοστά επιτυχίας όταν εφαρμοστεί σωστά. Η θεραπεία στοχεύει στην αφαίρεση των μικροβίων που προκαλούν τη μόλυνση και τους περιοδοντικούς θύλακες, με βαθύ καθαρισμό. Ο καθαρισμός αυτός γίνεται με ειδικά εργαλεία που επιτυγχάνουν την απολύμανση των θυλάκων από την οδοντική πλάκα και πέτρα. Φυσικά, κάθε θεραπεία, για να είναι αποτελεσματική, προαπαιτεί τη συνεργασία του ασθενούς, ο οποίος ΠΡΕΠΕΙ να ακολουθεί πιστά τις οδηγίες στοματικής υγιεινής που δίνονται από την περιοδοντολόγο.
Κατά την εκτέλεση της θεραπείας, ο ασθενής δε νιώθει πόνο γιατί χρησιμοποιείται πάντα τοπικό αναισθητικό.
Δε δίνεται πάντα αντιβιοτική θεραπεία. Ο λόγος είναι ότι δεν τη χρειάζονται όλοι οι ασθενείς. Όταν κρίνεται απαραίτητο, τότε η αντιβίωση συνοδεύει την περιοδοντική θεραπεία. Ποτέ όμως δε χορηγείται από μόνη της σαν θεραπεία της περιοδοντίτιδας.
Η χειρουργική θεραπεία έχει σημαντική θέση στη θεραπεία της περιοδοντίτιδας, αλλά δεν γίνεται σαν πρώτη γραμμή θεραπείας. Δηλαδή, η χειρουργική επέμβαση γίνεται ΜΟΝΟ όταν ο βαθύς καθαρισμός δεν μπορεί να θεραπεύσει ένα πρόβλημα. Όταν είναι αναγκαία μια χειρουργική επέμβαση, τότε γίνεται στοχευμένα στο σημείο που το χρειάζεται και όχι σε όλο το στόμα και ΠΑΝΤΑ με τοπική αναισθησία.
Υπάρχουν τελευταίας γενιάς οδοντιατρικά λέιζερ, τα οποία έχουν δείξει ότι μπορούν να βοηθήσουν στη θεραπεία την περιοδοντίτιδας. Παρόλα αυτά, πρέπει να εφαρμοστούν από ειδικά εκπαιδευμένο περιοδοντολόγο και πάντοτε σε συνδυασμό με το κλασικό πρωτόκολλο της θεραπείας.
Ναι, υπάρχει κίνδυνος απώλειας δοντιών στους ασθενείς με περιοδοντίτιδα. Όσο πιο σοβαρή είναι η ασθένεια, τόσο πιο μεγάλος ο κίνδυνος. Επίσης, ο κίνδυνος αυξάνεται όταν ο ασθενής δε λαμβάνει σωστή θεραπεία και δε βουρτσίζει σωστά και συστηματικά τα δόντια του. Οι καπνιστές και οι διαβητικοί διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο.
Η περιοδοντίτιδα μπορεί να είναι κληρονομική. Όμως, η παρουσία γονιδίων στην οικογένεια δεν είναι από μόνη της αρκετή για να προκαλέσει περιοδοντίτιδα. Πρέπει να υπάρχει και ο παράγοντας της στοματικής υγιεινής. Η παρουσία κληρονομικότητας επηρεάζει τη σοβαρότητα της ασθένειας.
Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι το κάπνισμα ευνοεί την εξέλιξη της περιοδοντίτιδας. Μάλιστα, οι μελέτες αυτές έχουν δείξει ότι οι καπνιστές μπορεί να παρουσιάσουν μέχρι και τρεις φορές πιο σοβαρή περιοδοντίτιδα από τους μη καπνιστές. Συνεπώς, το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά τα ούλα. Οι καπνιστές έχουν την τάση να χάνουν περισσότερα δόντια στη ζωή τους, ενώ ταυτόχρονα έχουν λιγότερο καλά αποτελέσματα μετά από μια καλή θεραπεία.
Όχι, η περιοδοντίτιδα δεν είναι μεταδοτική ασθένεια.
(σακχαρώδης διαβήτης και περιοδοντίτιδα) Με βάση τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τις επίσημες ανακοινώσεις του Παγκοσμίου Οργανισμού για το Διαβήτη, η περιοδοντίτιδα είναι η έκτη επιπλοκή του διαβήτη. Συνεπώς, ο διαβήτης επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την εμφάνιση, την εξέλιξη και τη θεραπεία της περιοδοντίτιδας.
(Όταν ο γλυκαιμικός δείκτης δεν είναι σταθερός, τότε οι διαβητικοί ασθενείς έχουν πολύ σοβαρά προβλήματα με τα ούλα τους. Ο λόγος είναι ότι οι άμυνες ενός διαβητικού δεν είναι τόσο καλές ενάντια στα μικρόβια. Έτσι, οι διαβητικοί ασθενείς παρουσιάζουν σοβαρή μορφή περιοδοντίτιδας και έχουν αυξημένο κίνδυνο να χάσουν τα δόντια τους. Η αμφίδρομη σχέση μεταξύ διαβήτη και περιοδοντίτιδας είναι επίσης αποδεδειγμένη, αφού οι μελέτες έχουν δείξει ότι ο καλός έλεγχος του διαβήτη επιδρά θετικά στην υγεία των ούλων. Αντίστοιχα, η καλή υγεία των ούλων βοηθά στη σταθεροποίηση του γλυκαιμικού δείκτη. Επομένως, είναι πλέον ξεκάθαρο ότι οι διαβητικοί ασθενείς πρέπει να καταπολεμούν την περιοδοντίτιδα ως μέρος της γενικότερης υγείας τους.)
Μετά από μια επιτυχημένη θεραπεία, δηλαδή μετά από την εξάλειψη της περιοδοντικής μόλυνσης στους θύλακες, ο ασθενής μπορεί να διατηρεί ένα υγιές στόμα όταν είναι επιμελής με τη στοματική του υγιεινή και όταν γίνεται συχνός επαγγελματικός καθαρισμός. Αυτό είναι ακόμα πιο σημαντικό για τους καπνιστές και τους διαβητικούς.
( εγκυμοσύνη και περιοδοντικές ασθένειες ) Η εγκυμοσύνη δεν ευθύνεται για την εμφάνιση της περιοδοντίτιδας. Πολύ συχνά, οι έγκυες γυναίκες παρουσιάζουν αιμορραγία στα ούλα, σύμπτωμα το οποίο συχνά αντιμετωπίζεται σαν κάτι φυσιολογικό κατά τη διάρκεια της κύησης, ενώ δεν είναι.
Τα ούλα μιας μελλοντικής μητέρας ΔΕΝ πρέπει να αιμορραγούν. Αν αιμορραγούν, τότε η υποφέρει από ουλίτιδα, η οποία μπορεί να εξελιχθεί σε περιοδοντίτιδα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Επίσης, μια υφιστάμενη ουλίτιδα ή περιοδοντίτιδα συχνά επιταχύνεται κατά την περίοδο της κύησης. Η περιοδοντίτιδα και η ουλίτιδα κατά τη διάρκεια της κύησης πρέπει να αντιμετωπίζονται όπως οποιαδήποτε άλλη μολυσματική ασθένεια και ΠΡΕΠΕΙ να τυγχάνουν θεραπείας.
Η θεραπεία γίνεται συντηρητικά, χωρίς τη χρήση αντιβιοτικών. Δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για τη μητέρα ή το παιδί. Αντιθέτως, επωφελείται η υγεία και των δύο. Τυπικά, μια μελλοντική μητέρα θα πρέπει να κάνει τρείς απλούς καθαρισμούς κατά τη διάρκεια των 9 μηνών: ένα μετά το πρώτο τρίμηνο, ένα στο τέλος του εξαμήνου και ένα τελευταίο κοντά στον τοκετό.
Τι θα σε συμβούλευα;
• Εάν έχεις αίμα στα ούλα, τότε σίγουρα υποφέρεις από κάποια περιοδοντική ασθένεια.
• Συμβουλέψου έναν ειδικό για να γίνει σωστή διάγνωση και θεραπεία.
• Μάθε τη σωστή τεχνική για το βούρτσισμα των δοντιών.
• Μάθε να χρησιμοποιείς το οδοντικό νήμα ή τα βουρτσάκια μεσοδοντίου.
• Μη βασίζεσαι στην οδοντόπαστα ή/και στο στοματικό διάλυμα, δε θα λύσουν κανένα πρόβλημα.
• Οι τακτικοί επαγγελματικοί καθαρισμοί είναι σημαντικοί για την υγεία των ούλων.
• Μάθε ποσό συχνά χρειάζεσαι ΕΣΥ καθαρισμό. Η συχνότητα των καθαρισμών δεν είναι η ίδια για όλους.